Đáng lưu ý, theo Bộ trưởng, dự thảo luật bổ sung quy đ??nh về khái niệm “mua bán người”; sửa đổi, bổ sung quy đ??nh về căn cứ xác định nạn nhân và quy đ??nh về các nguồn tài liệu, chứng cứ để xác định nạn nhân cùng một số căn cứ khác để xác định nạn nhân.
“Việc sửa đổi, bổ sung này nhằm tạo sự thống nhất trong quy đ??nh của pháp luật, phù hợp với Nghị định thư về việc phòng ngừa, trừng trị và trấn áp tội buôn bán người, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em (bổ sung Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm có tổ chức, tội phạm xuyên quốc gia), Công ước ASEAN về phòng, chống buôn bán người, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em và các điều ước quốc tế khác có liên quan mà Việt Nam là thành viên; bảo đảm phù hợp với quy đ??nh của Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi năm 2017)”, Bộ trưởng Lương Tam Quang nêu rõ.
Cụ thể, điều 2 dự thảo quy đ??nh: “Mua bán người là việc tuyển mộ, vận chuyển, chứa chấp, chuyển giao hoặc tiếp nhận người nhằm bóc lột tình dục, cưỡng bức lao động, lấy bộ phận cơ thể, nhận tiền, tài sản, lợi ích vật chất hoặc vì mục đích vô nhân đạo khác bằng cách sử dụng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực, lừa gạt hoặc thủ đoạn khác. Việc tuyển mộ, vận chuyển, chứa chấp, chuyển giao hoặc tiếp nhận người dưới 18 tuổi nhằm bóc lột tình dục, cưỡng bức lao động, lấy bộ phận cơ thể, nhận tiền, tài sản, lợi ích vật chất hoặc vì mục đích vô nhân đạo khác ??ược coi là mua bán người ngay cả khi việc này ??ược thực hiện mà không sử dụng các thủ đoạn nêu trên”.
Dự thảo cũng bổ sung những quy đ??nh nâng cao chế độ hỗ trợ đối với nạn nhân so với quy đ??nh của luật hiện hành. Theo đó, tất cả nạn nhân có nguyện vọng trở về nơi cư trú ??ược hỗ trợ các khoản chi phí đi lại và tiền ăn để trở về nơi cư trú; ??ược hỗ trợ chi phí khám, chữa bệnh; ??ược hỗ trợ để ổn định tâm lý.
Tất cả nạn nhân đều ??ược trợ giúp pháp lý và khi trở về nơi cư trú ??ược xem xét hỗ trợ học nghề, tạo điều kiện để có việc làm, ổn định cuộc sống. Họ cũng ??ược hỗ trợ một lần tiền trợ cấp khó khăn ban đầu và nếu có nhu cầu vay vốn để sản xuất, kinh doanh thì ??ược xem xét cho vay tại Ngân hàng Chính sách xã hội theo các chính sách tín dụng ưu đãi…
Qua thẩm tra, Ủy ban Tư pháp tán thành sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Phòng, chống mua bán người cũng như việc bổ sung khái niệm “mua bán người” làm căn cứ để xác định rõ các hành vi vi phạm cụ thể, các hành vi cần phòng ngừa; xác định rõ “nạn nhân”, “người đang trong quá trình xác định là nạn nhân”, trên cơ sở đó đề xuất chính sách, chế độ hỗ trợ cụ thể. Minh định khái niệm này còn giúp định hình các chính sách phòng ngừa, biện pháp, công cụ đấu tranh, xử l?? phù hợp đồng thời cung cấp cơ sở để hoàn thiện pháp luật về hình sự, tố tụng hình sự đối với loại tội phạm này.
Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga lưu ý, giữa quy đ??nh của dự thảo Luật với Bộ luật Hình sự vẫn còn có điểm chưa thống nhất. Ủy ban Tư pháp đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu để có phương án bảo đảm sự đồng bộ về khái niệm “mua bán người” giữa luật này với quy đ??nh của Bộ luật Hình sự.
Tán thành quy đ??nh hỗ trợ nạn nhân vay vốn, song Ủy ban Tư pháp nhận thấy, theo quy đ??nh hiện hành về đối tượng vay ưu đãi tại Ngân hàng Chính sách xã hội thì nạn nhân mua bán người không thuộc đối tượng cho vay. Trường hợp muốn ??ược vay ưu đãi thì phải thuộc hộ nghèo hoặc cần Thủ tướng Chính phủ phê duyệt từng trường hợp cụ thể. Do đó, để bảo đảm tính khả thi của quy đ??nh này, cần bổ sung quy đ??nh chính sách tín dụng riêng của Ngân hàng Chính sách xã hội đối với nạn nhân bị mua bán trở về.